Bên trong hệ thống hạ tầng đô thị, miệng cống thoát nước đang đóng một vai trò quan trọng trong việc dẫn nước mưa, nước thải sinh hoạt ra ngoài, giúp duy trì vệ sinh môi trường và ngăn ngừa tình trạng ngập úng. Tuy nhiên, không phải là ai cũng hiểu rõ miệng cống thoát nước là gì, có cấu tạo ra sao và vì sao cần được bảo trì thường xuyên. Ngay trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu chi tiết về khái niệm, chức năng và tầm quan trọng của miệng cống thoát nước ở trong đời sống hằng ngày.
Miệng cống thoát nước thải
Miệng cống thoát nước sẽ là một bộ phận vô cùng quan trọng bên trong hệ thống hạ tầng đô thị, giúp duy trì sự khô ráo, sạch sẽ và bảo vệ môi trường sống. Dưới đây chính là vai trò của miệng cống thoát nước đối với cuộc sống:
✔️ Miệng cống sẽ giúp thu gom nước mưa từ mặt đường, vỉa hè, sân vườn,… và dẫn chúng vào hệ thống cống ngầm.
✔️ Đối với lại nước thải sinh hoạt, thì miệng cống đóng vai trò là điểm tiếp nhận, đưa nước vào bên trong hệ thống xử lý hoặc kênh thoát.
✔️ Nhờ vào đó, thì lượng nước sẽ không bị ứ đọng trên bề mặt, từ đó hạn chế tình trạng ngập úng.
✔️ Khi lượng nước mưa lớn, hệ thống miệng cống hoạt động hiệu quả giúp cho nước thoát nhanh, tránh gây úng ngập đường phố.
✔️ Ngăn chặn tình trạng nước đọng lâu ngày và từ đó làm hư hỏng kết cấu đường, ảnh hưởng đến giao thông.
✔️ Ngăn chặn nước bẩn, nước thải làm cho cống thoát nước có mùi hôi bốc lên.
✔️ Giúp hạn chế sự phát triển của vi khuẩn, muỗi và các tác nhân gây ra nhiều loại bệnh liên quan đến nước đọng.
✔️ Lưới chắn rác ở miệng cống sẽ giúp ngăn chặn rác thải, lá cây, túi nilon,… không cho chúng lọt vào hệ thống thoát nước ngầm, giảm nguy cơ tắc nghẽn cống.
✔️ Hạn chế tình trạng bồi lắng bùn đất trong đường ống, giúp hệ thống thoát nước vận hành hiệu quả hơn.
✔️ Khi nước thoát nhanh qua miệng cống, nó sẽ không bị ứ đọng trên bề mặt đường, hạn chế tình trạng xói mòn và hư hỏng mặt đường.
✔️ Giúp bảo vệ các công trình giao thông, hạn chế sụt lún do nước đọng lâu ngày.
✔️ Hệ thống thoát nước hiệu quả giúp thành phố phát triển bền vững, giảm thiểu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu như mưa lớn, lũ lụt.
✔️ Đảm bảo môi trường sống tốt hơn, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.
Xem thêm: Những điều mọi người nên biết về cống thoát nước chính?
Các vai trò của miệng cống thoát nước
Miệng cống thoát nước là bộ phận đầu vào của cả hệ thống thoát nước, giúp thu gom và dẫn nước mưa, nước thải vào bên đường ống thoát nước chính. Cấu tạo của miệng cống thoát nước thường sẽ bao gồm những bộ phận chính sau:
✔️ Lưới chắn rác (song chắn rác): Là bộ phận nằm ở phía trên miệng cống, có dạng lưới hoặc thanh chắn song song. Giúp ngăn chặn những loại rác thải lớn như lá cây, túi nilon, chai nhựa,… lọt thẳng vào hệ thống thoát nước, tránh gây tắc nghẽn. Thường được làm từ gang, thép hoặc composite có độ bền cao.
✔️ Hố thu nước: Là khoang chứa nước phía dưới miệng cống, có nhiệm vụ thu gom nước trước khi chảy vào bên trong đường ống chính. Thường sẽ có thiết kế sâu để giúp lắng cặn bẩn và giảm tốc độ dòng chảy đột ngột.
✔️ Cửa thu nước: Là phần miệng mở để cho nước có thể chảy vào hệ thống thoát nước. Với nhiều hình dạng khác nhau như hình chữ nhật, hình tròn hoặc dạng khe hẹp để tối ưu việc thu nước tại những khu vực khác nhau.
✔️ Đường ống thoát nước kết nối: Là hệ thống ống dẫn nước từ hố thu vào hệ thống cống ngầm chính. Ưu tiên dùng bê tông, nhựa PVC hoặc kim loại làm vật liệu tùy theo mục đích sử dụng.
Miệng cống thoát nước được thiết kế sao cho phù hợp với từng địa hình và lưu lượng nước cần thoát, đảm bảo khả năng vận hành hiệu quả và từ đó giảm nguy cơ tắc nghẽn hay ngập úng.
Cấu tạo của miệng cống thoát nước
Miệng cống thoát nước thải chính là bộ phận quan trọng ở trong hệ thống thoát nước đô thị và công trình giao thông. Với khả năng đảm nhiệm nhiều chức năng quan trọng nhằm đảm bảo sự lưu thông của nước và giữ gìn vệ sinh môi trường.
✔️ Thu gom và dẫn nước mưa, nước thải: Giúp thu nước mưa từ mặt đường, sân vườn, vỉa hè,.. tránh tình trạng ngập úng. Đồng thời, nó cũng thu gom nước thải từ sinh hoạt hoặc sản xuất để đưa vào bên trong hệ thống thoát nước chính.
✔️ Ngăn ngừa ngập úng đô thị: Nhờ khả năng thu nước nhanh chóng, miệng cống giúp giảm áp lực nước ở trên bề mặt đường phố, hạn chế ít nhiều nguy cơ ngập úng trong mùa mưa. Đặc biệt, trong các thành phố lớn, nơi có mật độ bê tông hóa cao, thì hệ thống thoát nước hoạt động tốt sẽ góp phần kiểm soát tình trạng ngập cục bộ một cách đáng kể.
✔️ Lọc rác thải, bảo vệ hệ thống thoát nước: Lưới chắn rác của miệng cống có nhiệm vụ ngăn chặn các loại rác lớn như lá cây, chai nhựa, túi nilon… không cho chúng trôi vào bên trong hệ thống cống ngầm, giúp hạn chế tắc nghẽn. Nhờ đó, việc bảo trì hệ thống thoát nước trở nên dễ dàng hơn, giảm thiểu chi phí nạo vét và sửa chữa.
✔️ Giảm xói mòn và bảo vệ kết cấu đường phố: Khi nước mưa không thoát kịp, thì nó có thể gây xói mòn bề mặt đường và hạ tầng đô thị. Miệng cống thoát nước sẽ giúp nước chảy có kiểm soát, tránh tình trạng rửa trôi đất đá và làm hỏng kết cấu của đường phố.
✔️ Bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng: Nếu như nước mưa và nước thải không được thoát một cách kịp thời, chúng có thể gây ô nhiễm môi trường, tạo ra điều kiện lý tưởng cho muỗi và vi khuẩn phát triển, ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Hệ thống miệng cống hoạt động hiệu quả sẽ giúp duy trì môi trường sống sạch sẽ và giảm nguy cơ lây lan dịch bệnh.
Xem thêm: Những cách phòng ngừa cống thoát nước bị tắc nghẽn
Các chức năng của miệng cống thoát nước
Miệng cống thoát nước mưa hoạt động dựa trên nguyên tắc thu gom và dẫn nước từ bề mặt vào bên trong hệ thống thoát nước ngầm, giúp kiểm soát dòng chảy và hạn chế tình trạng ngập úng. Nguyên lý hoạt động của nó bao gồm các bước sau:
✔️ Thu gom nước từ bề mặt: Khi trời mưa hoặc có nước thải từ sinh hoạt, thì nước sẽ chảy theo độ dốc của mặt đường, vỉa hè hoặc công trình về phía miệng cống. Miệng cống được thiết kế ở vị trí thấp hơn mặt đường để cho nước dễ dàng chảy vào.
✔️ Lọc rác thải và tách cặn bẩn: Lưới chắn rác hoặc song chắn rác có nhiệm vụ giữ lại rác thải lớn như lá cây, túi nilon, chai nhựa… để ngăn chặn tắc nghẽn đường ống thoát nước. Hố thu nước ở phía bên dưới giúp lắng đọng cặn bẩn, sỏi đá, bùn đất, giảm thiểu tình trạng bồi lắng trong hệ thống cống ngầm.
✔️ Dẫn nước vào hệ thống thoát nước ngầm: Sau khi lọc sơ bộ, thì nước sẽ chảy vào đường ống thoát nước chính thông qua cửa thu nước. Đường ống sẽ được thiết kế với độ dốc phù hợp để cho nước có thể chảy tự nhiên nhờ vào trọng lực, hoặc trong một số trường hợp, máy bơm sẽ hỗ trợ đẩy nước đi ra xa hơn.
✔️ Thoát nước ra hệ thống tiêu thoát chung: Nước từ hệ thống thoát nước đô thị sẽ được dẫn đến cống lớn hơn, mương thoát nước, kênh rạch hoặc là trạm xử lý nước thải tùy theo từng khu vực.
Nguyên lý hoạt động của miệng cống thoát nước
Hoạt động của miệng cống thoát nước bị ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố, từ thiết kế kỹ thuật đến các tác động từ môi trường và con người. Dưới đây chính là những yếu tố quan trọng quyết định hiệu quả hoạt động của miệng cống thoát nước:
✔️ Bùn đất và cặn bẩn tích tụ: Bùn đất, cát và rác nhỏ có thể tích tụ trong hố thu nước, làm giảm khả năng chứa và dẫn nước vào đường ống thoát nước. Nếu như không được nạo vét cống thoát nước thường xuyên, thì miệng cống có thể bị bít kín, làm chậm quá trình thoát nước.
✔️ Độ dốc và thiết kế mặt đường: Mặt đường cần có độ dốc phù hợp để cho hướng nước chảy về phía miệng cống. Nếu độ dốc không đúng hoặc bị biến dạng do hư hỏng, thì nước có thể bị đọng lại, làm giảm hiệu quả thoát nước. Vật liệu lát đường cũng ảnh hưởng đến tốc độ dòng chảy. Đường bê tông hoặc nhựa đường có khả năng thoát nước nhanh hơn so với đường đất hoặc gạch.
✔️ Kích thước và thiết kế miệng cống: Miệng cống phải có kích thước phù hợp với lưu lượng nước cần thoát. Nếu quá nhỏ, nước sẽ không thể chảy vào cống kịp thời, gây ngập úng.
✔️ Hệ thống lưới chắn rác và tình trạng tắc nghẽn: Lưới chắn rác giúp ngăn chặn rác thải lớn như túi nilon, lá cây, chai nhựa… lọt vào cống, nhưng nếu không được vệ sinh định kỳ, thì chúng có thể bị tắc nghẽn. Khi lưới chắn rác bị bít kín, nước sẽ không thể thoát xuống cống, dẫn đến ngập úng.
✔️ Lưu lượng nước mưa và công suất hệ thống thoát nước: Trong các trận mưa lớn, lưu lượng nước có thể vượt quá khả năng thu gom tối đa của miệng cống, khiến nước bị ứ đọng trên đường. Nếu hệ thống thoát nước không đủ lớn hoặc bị tắc nghẽn, thì nước sẽ tràn ngược ra đường thay vì chảy xuống bên dưới cống.
Miệng cống thoát nước là bộ phận quan trọng giúp thu gom và dẫn nước, góp phần hạn chế ngập úng và bảo vệ môi trường đô thị. Việc duy trì, vệ sinh định kỳ miệng cống sẽ giúp hệ thống thoát nước hoạt động hiệu quả, giảm nguy cơ ô nhiễm và tắc nghẽn. Mỗi người dân cần nâng cao ý thức giữ gìn vệ sinh, không xả rác xuống cống để bảo vệ môi trường sống.
