Hệ thống thoát nước mưa đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hạ tầng đô thị bền vững và bảo vệ môi trường sống của con người. Trong đó, khoảng cách hố ga thoát nước mưa là yếu tố quyết định hiệu quả của việc thoát nước, góp phần giảm ngập úng và bảo vệ chất lượng đường phố. Việc hiểu rõ và áp dụng đúng các tiêu chuẩn về khoảng cách hố ga không chỉ đảm bảo khả năng thoát nước tối ưu mà còn hỗ trợ công tác bảo trì, giảm thiểu chi phí và rủi ro liên quan. Vậy đâu là những yếu tố ảnh hưởng đến khoảng cách này, và làm thế nào để thiết kế một hệ thống hợp lý?
Khoảng cách tiêu chuẩn giữa các hố ga thoát nước mưa
Hố ga thoát nước mưa là gì?
Hố ga thoát nước mưa là một bộ phận quan trọng trong hệ thống thoát nước, được thiết kế để thu gom nước mưa từ mặt đường hoặc khu vực xung quanh và dẫn vào hệ thống cống ngầm. Ngoài ra, hố ga còn giúp lắng đọng bùn đất, rác thải và các tạp chất trong nước mưa, ngăn chúng đi vào cống, từ đó hạn chế nguy cơ tắc nghẽn đường ống thoát nước.
Cấu tạo của hố ga thoát nước mưa:
Hố ga thoát nước mưa thường có cấu tạo như sau:
✔️ Nắp hố ga: Được làm từ gang, thép, composite hoặc bê tông, có vai trò che phủ miệng hố ga để đảm bảo an toàn cho người và phương tiện giao thông. Nắp hố ga có thể có khe thoát nước hoặc kín hoàn toàn, tùy thuộc vào vị trí và mục đích sử dụng.
✔️ Thân hố ga: Là phần chính của hố ga, thường được xây bằng bê tông cốt thép hoặc gạch, có hình dạng vuông, chữ nhật hoặc tròn. Thân hố có nhiệm vụ chứa nước mưa và lắng đọng các chất thải rắn.
✔️ Đáy hố ga: Được thiết kế bằng phẳng hoặc dốc nhẹ về một phía để dẫn nước vào hệ thống cống. Đáy hố thường có lớp lắng đọng bùn đất, có thể dễ dàng vệ sinh và bảo trì.
✔️ Cửa vào và cửa ra: Là các ống kết nối hố ga với cống thoát nước. Cửa vào thu nước từ các khe thoát nước trên mặt đường hoặc các nguồn khác, trong khi cửa ra dẫn nước vào cống ngầm.
✔️ Lưới chắn rác (nếu có): Được đặt ở miệng hố để ngăn rác lớn như lá cây, túi nylon hoặc chai nhựa rơi vào hố ga, giúp giảm nguy cơ tắc nghẽn.
Xem thêm: Hố ga và bể phốt là gì khác nhau như thế nào?
Hố ga thoát nước mưa là gì
Hố ga thoát nước mưa hoạt động dựa trên nguyên lý thu gom, lắng đọng và dẫn nước mưa vào hệ thống thoát nước ngầm, cụ thể qua các bước sau:
✔️ Khi trời mưa, thì lượng nước mưa chảy từ các bề mặt như là đường phố, sân bãi, mái nhà xuống phía dưới hệ thống thoát nước mặt (các rãnh, khe, hoặc lưới chắn rác). Nước mưa sau đó sẽ được dẫn vào hố ga qua các khe thoát nước hoặc cửa vào được thiết kế trên thân hố.
✔️ Khi nước mưa chảy vào hố ga, tốc độ dòng chảy giảm xuống do không gian trong hố rộng hơn so với đường ống. Trong quá trình này, các hạt bùn, cát, rác nhỏ và tạp chất lơ lửng trong nước sẽ lắng xuống đáy hố ga. Điều này giúp ngăn các chất thải rắn đi vào hệ thống cống ngầm, giảm nguy cơ tắc nghẽn.
✔️ Sau khi qua giai đoạn lắng đọng, nước mưa sạch hơn sẽ được dẫn qua cửa ra của hố ga vào hệ thống ống cống ngầm. Từ đây, nước sẽ tiếp tục được chuyển đến các trạm xử lý nước thải hoặc thoát ra các nguồn nước tự nhiên như sông, hồ.
✔️ Bùn đất và rác lắng đọng ở đáy hố ga sẽ được thu gom định kỳ bằng các phương pháp như hút bùn hoặc nạo vét thủ công. Điều này đảm bảo hố ga hoạt động hiệu quả và giảm nguy cơ tràn nước hoặc tắc nghẽn.
Cách mà hố ga thoát nước mưa hoạt động
Khoảng cách giữa các hố ga thoát nước mưa không cố định mà phụ thuộc vào nhiều yếu tố như địa hình, lưu lượng nước mưa, mật độ xây dựng, loại đường và tiêu chuẩn thiết kế của từng khu vực. Tuy nhiên, theo các tiêu chuẩn thiết kế phổ biến, khoảng cách này thường được quy định như sau:
✔️ Trên đường phố đô thị:
Khoảng cách thông thường: 20–50 mét là khoảng cách giữa các hố ga, tùy thuộc vào lưu lượng nước mưa và cả độ dốc của mặt đường.
Đường phố lớn hoặc khu vực có lượng nước mưa lớn: Khoảng cách sẽ có thể giảm xuống 15–25 mét để có thể đảm bảo khả năng thu gom và thoát nước kịp thời.
✔️ Trong khu dân cư hoặc ngõ nhỏ: Khoảng cách hố ga thường sẽ dao động từ 30–50 mét, bởi vì lưu lượng nước mưa ở những khu vực này thường thấp hơn so với lại các trục đường lớn.
✔️ Khu vực đường dốc: Khoảng cách giữa các hố ga cần phải được thu hẹp, thường từ 10–15 mét, để tránh nước mưa chảy xiết gây xói mòn hoặc ngập úng.
✔️ Tại khu vực trũng: Các hố ga thường được bố trí gần nhau để thoát nước nhanh, giảm nguy cơ ngập úng.
✔️ Tiêu chuẩn thiết kế cụ thể:
Theo như tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) hoặc các quy định địa phương, khoảng cách giữa các hố ga có thể được điều chỉnh dựa trên lưu lượng nước mưa được tính toán (thường dựa vào cường độ mưa và diện tích mặt thoát nước).
Tiêu chuẩn thiết kế cống thoát nước (TCVN 7957:2008) khuyến nghị tính toán vị trí và khoảng cách giữa các hố ga dựa trên nhu cầu thực tế và đặc điểm kỹ thuật của từng dự án.
Khoảng cách nên có giữa các hố ga thoát nước mưa
Việc xây hố ga thoát nước mưa trong nhà hay ngoài nhà phụ thuộc vào mục đích sử dụng và điều kiện thực tế của từng công trình. Dưới đây là các phân tích để lựa chọn phù hợp:
Ưu điểm:
✔️ Tiết kiệm không gian: Phù hợp với các công trình có diện tích nhỏ, tận dụng không gian để bố trí hệ thống thoát nước.
✔️ Thu gom nước mưa tại chỗ: Nước mưa từ mái nhà hoặc sân thượng có thể được dẫn trực tiếp vào hố ga để xử lý trước khi thoát ra ngoài.
✔️ Kiểm soát dễ dàng: Hố ga trong nhà giúp dễ dàng theo dõi và quản lý nước mưa, đặc biệt là trong các khu vực bị ngập úng thường xuyên.
Nhược điểm:
✔️ Khó bảo trì: Vị trí trong nhà có thể gây bất tiện khi cần vệ sinh hoặc sửa chữa hố ga.
✔️ Mùi hôi: Nếu không được thiết kế và bảo trì đúng cách, hố ga có thể gây mùi khó chịu trong không gian sống.
✔️ Chi phí xây dựng cao hơn: Cần tính toán kỹ để đảm bảo hệ thống kín, tránh rò rỉ nước hoặc xâm nhập của côn trùng.
Lưu ý:
✔️ Hố ga trong nhà thường được sử dụng ở các khu vực như tầng hầm, nhà xưởng, hoặc sân trong có diện tích thoát nước hạn chế.
✔️ Cần lắp đặt nắp đậy kín và hệ thống thông gió phù hợp để giảm mùi.
Ưu điểm:
✔️ Dễ dàng bảo trì và vệ sinh: Hố ga ngoài nhà thuận tiện hơn cho việc kiểm tra, nạo vét bùn đất, rác thải.
✔️ Giảm rủi ro trong nhà: Tránh được nguy cơ nước tràn, rò rỉ hoặc mùi hôi ảnh hưởng đến không gian sống.
✔️ Hiệu quả thoát nước cao: Hố ga ngoài nhà thường liên kết trực tiếp với hệ thống thoát nước công cộng, giúp thoát nước nhanh hơn.
Nhược điểm:
✔️ Chiếm không gian: Có thể cần diện tích lớn hơn để bố trí hố ga, đặc biệt ở các khu đô thị hoặc nhà có diện tích hạn chế.
✔️ Phụ thuộc vào hệ thống thoát nước công cộng: Nếu hệ thống thoát nước khu vực không tốt, hố ga ngoài nhà có thể bị ảnh hưởng bởi tình trạng ngập úng.
Lưu ý:
✔️ Hố ga ngoài nhà nên được xây tại các vị trí thuận tiện như sân vườn, vỉa hè, hoặc gần hệ thống thoát nước công cộng.
✔️ Cần đảm bảo nắp đậy an toàn, không trơn trượt và chịu được tải trọng nếu đặt tại nơi xe cộ qua lại.
Xem thêm: Chi tiết bản vẽ hố ga thoát nước thải gia đình như thế nào?
Xây hố ga thoát nước mưa ở đâu là hợp lý
✔️ Địa hình dốc: Ở các khu vực có độ dốc lớn, khoảng cách giữa các hố ga cần được thu hẹp để tránh nước mưa chảy xiết gây xói mòn hoặc ngập úng.
✔️ Địa hình trũng: Cần bố trí các hố ga gần nhau hơn để tăng khả năng thoát nước nhanh, giảm nguy cơ nước đọng.
✔️ Khu vực có lượng mưa lớn hoặc thường xuyên chịu ảnh hưởng bởi mưa bão cần hố ga dày hơn để đảm bảo khả năng thoát nước hiệu quả. Cần tính toán lưu lượng nước mưa dựa trên diện tích bề mặt thoát nước và cường độ mưa thiết kế (theo dữ liệu khí tượng).
✔️ Nếu như ở đường phố lớn hoặc đường cao tốc cần các khoảng cách hố ga ngắn hơn để đảm bảo thoát nước nhanh, giảm nguy cơ ngập úng ảnh hưởng đến giao thông.
✔️ Còn nếu là ở như tại các khu vực dân cư hoặc ngõ nhỏ thì có thể bố trí hố ga với khoảng cách xa hơn do lưu lượng nước mưa ít hơn.
Hệ thống thoát nước hiện phải lưu ý thêm những điều sau:
✔️ Khoảng cách hố ga sẽ cần phải phù hợp với kích thước và độ dốc của hệ thống cống ngầm. Nếu đường cống có khả năng dẫn nước lớn, khoảng cách giữa các hố ga có thể tăng.
✔️ Đảm bảo rằng các hố ga sẽ được kết nối hiệu quả để tránh đi tình trạng dồn nước hoặc tràn nước.
✔️ Chắc chắn rằng bạn đã và đang tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật hiện hành, chẳng hạn như TCVN 7957:2008 (Tiêu chuẩn thiết kế cống thoát nước).
✔️ Khoảng cách tối thiểu và tối đa giữa các hố ga cần được xác định dựa trên các thông số kỹ thuật và điều kiện thực tế ra sao.
✔️ Khoảng cách ở giữa các hố ga phải hợp lý để có thể thuận tiện cho việc bảo trì, nạo vét và kiểm tra định kỳ.
✔️ Tránh việc bố trí hố ga tại những vị trí khó tiếp cận như khu vực giao cắt phức tạp hoặc gần công trình ngầm khác.
✔️ Đảm bảo rằng hố ga có khả năng xử lý và lắng đọng bùn đất, rác thải để hạn chế việc tắc nghẽn cống hết mức có thể.
✔️ Lưu ý các yếu tố môi trường như sự hiện diện của cây xanh, hệ thống rễ cây có thể ảnh hưởng đến đường cống và hố ga.
✔️ Tránh đặt các hố ga tại những vị trí dễ gây nguy hiểm cho người đi bộ hoặc phương tiện giao thông.
Khoảng cách hố ga thoát nước mưa chính là yếu tố quan trọng quyết định hiệu quả của hệ thống thoát nước, góp phần giảm thiểu tình trạng ngập úng và bảo vệ môi trường đô thị. Việc thiết kế khoảng cách hợp lý không chỉ đảm bảo khả năng thoát nước tối ưu mà còn hỗ trợ công tác bảo trì và vận hành dễ dàng. Do đó, việc tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật cùng sự linh hoạt trong thực tế sẽ giúp xây dựng hệ thống thoát nước mưa bền vững và hiệu quả.
