Nước cống rãnh là một phần không thể thiếu của hệ thống thoát nước đô thị, nhưng hầu hết chúng ta đều cảm thấy khó chịu bởi màu đen đặc trưng và mùi hôi thối bốc lên từ đó. Vậy tại sao nước cống lại có màu đen và mùi hôi thối như vậy? Nguyên nhân chủ yếu đến từ quá trình phân hủy các chất hữu cơ, sự phát triển của vi khuẩn kỵ khí và sự tích tụ của các hợp chất hóa học trong môi trường thiếu oxy. Để hiểu rõ hơn về hiện tượng này, hãy cùng tìm hiểu những yếu tố chính góp phần tạo nên màu sắc và mùi đặc trưng của nước cống rãnh.
Nước cống rãnh thường có màu đen và mùi hôi thối
Nước cống rãnh là nơi chứa và vận chuyển nhiều loại chất thải từ sinh hoạt, công nghiệp và môi trường. Không khó để nhận thấy rằng nước ở trong hệ thống thoát nước này thường có màu đen đặc trưng kèm theo mùi hôi thối khó chịu. Điều này xuất phát từ rất nhiều yếu tố khác nhau, chủ yếu là do quá trình phân hủy các chất hữu cơ trong điều kiện thiếu oxy. Để hiểu rõ hơn, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân dẫn đến màu đen và mùi hôi thối của nước cống rãnh.
Quá trình phân hủy chất hữu cơ trong điều kiện yếm khí
Trong hệ thống cống rãnh, rất nhiều chất hữu cơ như thức ăn thừa, lá cây, rác thải và phân động vật bị cuốn trôi. Khi chúng bị tích tụ trong nước thải, những chất này bắt đầu phân hủy nhờ các vi sinh vật, đặc biệt là vi khuẩn kỵ khí – loại vi khuẩn phát triển trong môi trường thiếu oxy.
Trong quá trình phân hủy, vi khuẩn này tạo ra các hợp chất như sunfua sắt (FeS) – một hợp chất có màu đen. Khi sunfua sắt lắng xuống đáy cống, nó làm nước có màu đen đặc trưng.
Sự tích tụ bùn và chất lơ lửng
Ngoài các hợp chất hóa học, nước cống màu đen còn đến từ sự lắng đọng của bùn đất, dầu mỡ, và kim loại nặng có trong nước thải. Khi những hạt này kết hợp với các hợp chất hữu cơ bị phân hủy, chúng tạo thành một lớp bùn đen dày đặc dưới đáy cống, làm cho nước thải trở nên sẫm màu.
Sự phát triển của vi khuẩn và tảo đen
Một số loại vi khuẩn và vi sinh vật có khả năng sinh trưởng mạnh trong nước thải cũng góp phần làm thay đổi màu sắc của nước cống. Những loại vi khuẩn này có thể sản sinh ra sắc tố làm nước trở nên đen đục.
Xem thêm: Những cách làm sao để ống cống hết mùi hôi?
Vì sao nước cống rãnh lại có màu như thế
Mùi hôi thối của nước cống rãnh chủ yếu đến từ quá trình phân hủy chất hữu cơ trong điều kiện yếm khí, tạo ra nhiều loại khí độc hại và hợp chất có mùi khó chịu.
✔️ Khí hydro sunfua (H₂S) – mùi trứng thối: Khí hydro sunfua (H₂S) là một trong những nguyên nhân chính gây ra mùi hôi thối của nước cống. Loại khí này được sinh ra khi vi khuẩn kỵ khí phân hủy các hợp chất chứa lưu huỳnh, thường có trong thức ăn thừa, phân, và các loại rác hữu cơ. H₂S có mùi giống như trứng thối và rất dễ nhận biết ngay cả ở nồng độ thấp.
✔️ Khí amoniac (NH₃) – mùi khai: Amoniac được sinh ra từ sự phân hủy của protein và nước tiểu trong nước thải. Khi các hợp chất chứa nitơ như ure bị vi khuẩn phân giải, chúng sẽ tạo ra amoniac, gây ra mùi khai đặc trưng, một trong những mùi hôi cống rãnh thường thấy.
✔️ Các hợp chất hữu cơ bay hơi (VOC) – mùi hôi tổng hợp: Ngoài H₂S và NH₃, còn có nhiều hợp chất hữu cơ bay hơi khác (VOC) được hình thành trong quá trình phân hủy chất hữu cơ trong nước cống. Một số hợp chất như mercaptan và amin cũng có mùi rất nặng, đôi khi có thể gây buồn nôn hoặc kích thích đường hô hấp.
✔️ Sự kết hợp của nhiều loại vi khuẩn: Trong nước cống, có vô số loại vi khuẩn cùng tồn tại và phân hủy chất hữu cơ. Sự kết hợp của nhiều loại vi sinh vật này tạo ra một hỗn hợp các khí và hợp chất có mùi khác nhau, làm cho mùi hôi thối của nước cống trở nên phức tạp và khó chịu hơn.
Vì sao nước cống rãnh lại có mùi như thế
Nước cống rãnh có màu đen và mùi hôi thối không chỉ gây khó chịu mà còn dẫn đến nhiều tác động tiêu cực đến môi trường, sức khỏe con người và đời sống xã hội. Dưới đây là những hậu quả chính:
Ô nhiễm nguồn nước
✔️ Nước cống chưa qua xử lý có thể thẩm thấu vào mạch nước ngầm hoặc chảy vào sông, hồ, ao, gây ô nhiễm các nguồn nước sạch.
✔️ Các chất độc hại như kim loại nặng, hóa chất công nghiệp và dầu mỡ có thể làm suy giảm chất lượng nước, ảnh hưởng đến hệ sinh thái dưới nước.
Làm suy thoái đất và hệ sinh thái
✔️ Khi nước thải tràn ra môi trường, các chất hữu cơ và kim loại nặng có thể làm ô nhiễm đất, khiến đất bị chai cứng, mất độ phì nhiêu.
✔️ Các sinh vật sống trong môi trường nước như cá, tôm, động vật phù du có thể bị chết do thiếu oxy hoặc bị nhiễm độc từ nước thải cống thoát nước.
Tạo điều kiện cho sự phát triển của vi khuẩn và côn trùng gây hại
✔️ Nước cống đọng lâu ngày là môi trường lý tưởng cho vi khuẩn, nấm mốc, ruồi, muỗi và chuột sinh sôi.
✔️ Những loại côn trùng này có thể lây lan dịch bệnh nguy hiểm như sốt xuất huyết, tiêu chảy, dịch hạch.
Gây bệnh đường hô hấp
✔️ Mùi hôi thối từ nước cống chủ yếu do khí hydro sunfua (H₂S) và amoniac (NH₃), có thể gây kích ứng mũi, họng, và hệ hô hấp.
✔️ Tiếp xúc lâu dài có thể gây đau đầu, buồn nôn, chóng mặt, thậm chí dẫn đến các bệnh về phổi và hen suyễn.
Nguy cơ mắc bệnh truyền nhiễm
✔️ Vi khuẩn và virus trong nước thải có thể gây ra các bệnh nguy hiểm như tiêu chảy, viêm ruột, tả, thương hàn.
✔️ Nếu nước cống ngấm vào nguồn nước sinh hoạt, con người có nguy cơ cao bị nhiễm khuẩn E.coli và các vi khuẩn gây bệnh đường tiêu hóa khác.
Nước cống rãnh có mùi hôi thối gây ra nhiều ảnh hưởng đến cuộc sống
Ảnh hưởng đến làn da và hệ thần kinh
✔️ Tiếp xúc trực tiếp với nước cống có thể gây viêm da, dị ứng, nhiễm trùng da.
✔️ Một số khí độc trong nước cống như H₂S có thể gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh, làm giảm trí nhớ và khả năng tập trung nếu tiếp xúc trong thời gian dài.
Gây mất mỹ quan đô thị
✔️ Hệ thống cống rãnh bị ô nhiễm sẽ tạo ra cảnh quan xấu xí, bốc mùi khó chịu, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người dân.
✔️ Những khu vực có hệ thống thoát nước kém thường bị ngập úng vào mùa mưa, làm tăng nguy cơ ô nhiễm cống rãnh và phát sinh dịch bệnh.
Tác động tiêu cực đến du lịch và kinh tế
✔️ Các khu du lịch, nhà hàng, khách sạn nếu như có hệ thống cống rãnh ô nhiễm sẽ mất khách, làm giảm doanh thu.
✔️ Ô nhiễm nước thải cũng có thể ảnh hưởng đến nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản, gây thất thoát kinh tế lớn.
Gây ảnh hưởng đến giao thông
✔️ Khi nước cống tràn ra đường, đặc biệt trong mùa mưa, thì có thể làm đường trơn trượt, gây ra nguy hiểm cho người tham gia giao thông.
✔️ Tình trạng ứ đọng nước thải có thể làm hư hỏng kết cấu đường sá, gây sụt lún và tắc nghẽn giao thông.
Xem thêm: Những cách xử lý khi tắc cống nhà tắm hiệu quả nhất
Các tác hại của nước cống rãnh có màu và mùi khó chịu
Để giảm thiểu tình trạng nước cống rãnh có màu đen và mùi hôi thối, cần có sự phối hợp giữa chính quyền, doanh nghiệp và người dân trong việc bảo vệ hệ thống thoát nước. Dưới đây là một số biện pháp hiệu quả để khắc phục và phòng tránh tình trạng này xảy ra:
Xây dựng và nâng cấp hệ thống xử lý nước thải
✔️ Đầu tư hệ thống xử lý nước thải hiện đại tại các khu công nghiệp, khu dân cư, nhà máy, bệnh viện để loại bỏ chất hữu cơ, kim loại nặng và hóa chất độc hại.
✔️ Ứng dụng công nghệ lọc sinh học, bể lắng, bể hiếu khí và bể kỵ khí để xử lý nước thải trước khi thải ra hệ thống cống rãnh.
Kiểm soát và hạn chế xả thải không hợp lý
✔️ Các hộ gia đình và doanh nghiệp cần hạn chế xả trực tiếp dầu mỡ, thức ăn thừa, hóa chất tẩy rửa xuống cống thoát nước vì chúng làm tắc nghẽn và tạo môi trường yếm khí, gây mùi hôi thối.
✔️ Cần có chế tài xử phạt nghiêm khắc đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh xả thải không đúng quy định.
Thường xuyên nạo vét, làm sạch cống rãnh
✔️ Cần tổ chức vệ sinh, nạo vét hệ thống cống thoát nước định kỳ để loại bỏ bùn thải, rác hữu cơ và các chất lắng đọng gây ô nhiễm.
✔️ Các cơ quan chức năng nên kiểm tra và bảo trì hệ thống thoát nước thường xuyên để đảm bảo lưu thông tốt, tránh tình trạng ứ đọng nước thải.
Kiểm soát tình trạng tắc nghẽn cống rãnh
✔️ Lắp đặt lưới lọc rác tại các miệng cống để ngăn chặn rác thải rơi xuống gây tắc nghẽn.
✔️ Người dân cần có ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường, không vứt rác, túi nilon, chai lọ, đồ ăn thừa xuống cống.
Sử dụng chế phẩm vi sinh để xử lý mùi hôi
✔️ Ứng dụng chế phẩm vi sinh chứa vi khuẩn có lợi giúp phân hủy chất hữu cơ nhanh hơn, giảm sinh khí H₂S và NH₃ – hai nguyên nhân chính gây mùi hôi.
✔️ Một số loại vi sinh vật có khả năng chuyển hóa hydro sunfua (H₂S) thành hợp chất không gây mùi, giúp giảm thiểu ô nhiễm không khí.
Sử dụng hóa chất khử mùi và khử trùng
✔️ Có thể sử dụng clo, vôi bột hoặc than hoạt tính để khử mùi hôi và tiêu diệt vi khuẩn gây ô nhiễm.
✔️ Tuy nhiên, cần sử dụng đúng liều lượng để tránh ảnh hưởng đến hệ sinh thái và nguồn nước xung quanh.
Thế đáp án cho vấn đề tại sao nước cống lại có màu đen và mùi hôi thối chủ yếu sẽ là do chất hữu cơ phân hủy, vi khuẩn yếm khí và các chất thải công nghiệp. Tình trạng này không chỉ gây ô nhiễm môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Vì vậy, cần có biện pháp xử lý hiệu quả để bảo vệ hệ sinh thái và chất lượng cuộc sống.
