Trong sinh hoạt hằng ngày, đặc biệt là trong nấu nướng, dầu mỡ là thành phần không thể thiếu. Tuy nhiên, ít ai ngờ rằng chính dầu mỡ thừa, khi được đổ trực tiếp xuống bồn rửa, lại là một trong những nguyên nhân phổ biến gây tắc nghẽn đường ống thoát nước. Tình trạng này không chỉ gây bất tiện trong sinh hoạt mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ về vệ sinh và môi trường. Vậy vì sao dầu mỡ gây tắc cống? Và làm thế nào để ngăn ngừa tình trạng này một cách hiệu quả? Cùng tìm hiểu ngay.
Dầu mỡ gây tắc nghẽn cống
Dầu mỡ gây ra tắc nghẽn cống vì các lý do sau:
✔️ Dầu mỡ không tan trong nước: Khi mà bạn đổ dầu mỡ xuống cống, chúng không hòa tan mà nổi lềnh bềnh, dính vào thành ống.
✔️ Dễ nguội và đông đặc: Dầu mỡ lỏng khi nóng, nhưng khi nguội đi (trong đường ống lạnh), thì chúng sẽ đông lại thành khối rắn, bám chặt vào bên trong ống thoát nước.
✔️ Bẫy rác và cặn bẩn: Dầu mỡ bám vào thành ống tạo ra một lớp màng dính, khiến các loại rác nhỏ (tóc, thức ăn, cát...) dễ bị giữ lại, lâu ngày tích tụ tạo thành mảng tắc nghẽn lớn.
✔️ Hình thành "mỡ đóng bánh" (fatbergs): Trong hệ thống cống lớn, dầu mỡ kết hợp với các chất khác (như giấy vệ sinh, khăn ướt, rác thải...) có thể tạo thành khối rắn khổng lồ gọi là "fatberg", gây tắc nghẽn cống thoát nước nghiêm trọng.
✔️ Không thể xử lý dễ dàng: Dầu mỡ không được xử lý bởi hệ thống thoát nước hay các nhà máy xử lý nước thải thông thường, nên khi tích tụ nhiều sẽ gây hậu quả lâu dài.
Những lý do làm cho dầu mỡ gây tắc nghẽn cống
Khi không xử lý cống bị tắc kịp thời, sẽ dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng cả về sức khỏe, môi trường và sinh hoạt hàng ngày. Cụ thể:
Gây ngập úng, tràn nước bẩn
✔️ Nước thải không thoát được sẽ tràn ngược lên sàn nhà, nhà vệ sinh, bồn rửa...
✔️ Tạo ra môi trường ẩm ướt, mất vệ sinh, gây bất tiện nghiêm trọng trong sinh hoạt.
Ô nhiễm và nguy cơ bệnh tật
✔️ Nước thải chứa vi khuẩn, vi trùng, chất hữu cơ phân hủy → tạo mùi hôi thối.
✔️ Là môi trường lý tưởng cho ruồi, muỗi, gián, chuột... phát triển → lan truyền bệnh như sốt xuất huyết, tiêu chảy, viêm da...
Tốn kém chi phí sửa chữa
✔️ Nếu để lâu, tắc nghẽn có thể lan rộng, gây hư hỏng hệ thống ống nước, buộc phải thay mới.
✔️ Chi phí thông cống, hút hầm cầu chuyên nghiệp có thể cao hơn nhiều so với xử lý sớm.
Ảnh hưởng cấu trúc công trình
✔️ Ngập úng cống thoát nước lâu ngày có thể làm hư hại nền móng, tường nhà, đặc biệt là nhà thấp tầng.
✔️ Nước thấm gây mốc, bong tróc sơn tường, xuống cấp nội thất.
Tác động đến môi trường chung
✔️ Chất thải không xử lý có thể chảy ra hệ thống cống chung, kênh rạch, gây ô nhiễm nước và đất.
✔️ Ảnh hưởng đến cộng đồng dân cư xung quanh, đặc biệt ở khu dân cư đông đúc.
Xem thêm: Những cách xử lý hố ga bị ngập nước sau bão nhanh nhất
Tắc nghẽn cống dầu mỡ mang đến những bất lợi cho mọi người
Dầu mỡ là một trong những nguyên nhân chính gây tắc cống, đặc biệt trong hệ thống thoát nước của các hộ gia đình, nhà hàng, quán ăn, hoặc khu vực chế biến thực phẩm. Dầu mỡ khi đổ xuống cống sẽ đóng kết, bám vào thành cống, thu hút rác thải và gây tắc nghẽn nghiêm trọng. Để ngăn ngừa tắc cống do dầu mỡ, cần áp dụng các biện pháp từ quản lý nguồn thải, bảo trì định kỳ, đến sử dụng công nghệ hỗ trợ. Dưới đây là những cách hiệu quả nhất:
Không đổ dầu mỡ trực tiếp xuống cống:
✔️ Tránh đổ dầu mỡ thừa (dầu ăn, mỡ động vật, bơ) trực tiếp xuống bồn rửa bát, bồn rửa mặt, hoặc cống.
✔️ Lau sạch dầu mỡ trên chảo, nồi, bát đĩa bằng khăn giấy và vứt vào thùng rác trước khi rửa.
Thu gom dầu mỡ thừa đúng cách:
✔️ Đổ dầu mỡ thừa vào chai hoặc hộp nhựa, để nguội và vứt vào thùng rác sinh hoạt.
✔️ Ở các nhà hàng, quán ăn, thiết lập thùng chứa riêng để thu gom dầu mỡ và giao cho đơn vị xử lý rác thải chuyên nghiệp.
Nâng cao ý thức người dân:
✔️ Tuyên truyền về tác hại của việc đổ dầu mỡ xuống cống (tắc nghẽn, ô nhiễm nguồn nước) để khuyến khích thói quen quản lý dầu mỡ đúng cách.
Cách thực hiện:
✔️ Lắp bể tách dầu mỡ tại đoạn cống thoát nước từ khu vực bếp (nhà hàng, quán ăn, hoặc hộ gia đình).
✔️ Bể tách dầu mỡ hoạt động theo nguyên lý: dầu mỡ nhẹ hơn nước sẽ nổi lên trên, được giữ lại trong bể, trong khi nước chảy tiếp xuống cống.
Ưu điểm:
✔️ Có thể giữ lại tới 90-95% dầu mỡ trước khi nước thải chảy vào cống, giảm nguy cơ tắc nghẽn đáng kể.
✔️ Dễ lắp đặt, chi phí thấp (khoảng 1-3 triệu đồng cho bể nhỏ).
Lưu ý:
✔️ Vệ sinh bể tách dầu mỡ định kỳ (1-2 tháng/lần) để loại bỏ dầu mỡ tích tụ, tránh tràn vào cống.
✔️ Lựa chọn bể có kích thước phù hợp với lưu lượng nước thải (bể 20-50 lít cho hộ gia đình, 100-500 lít cho nhà hàng).
Cách thực hiện:
✔️ Đổ các loại chế phẩm vi sinh (như EM, EcoClean, BioFix) vào cống hoặc hố ga định kỳ (1-2 tháng/lần).
✔️ Vi sinh vật trong chế phẩm sẽ phân hủy dầu mỡ, chất hữu cơ thành nước và CO2, ngăn ngừa đóng kết trên thành cống.
Ưu điểm:
✔️ An toàn, thân thiện với môi trường, không gây ăn mòn cống.
✔️ Hiệu quả lâu dài, giảm nguy cơ tắc nghẽn do dầu mỡ tích tụ.
Lưu ý:
✔️ Phải được sử dụng đúng liều lượng theo hướng dẫn của từng loại (thường 200-500 gram/lần cho cống gia đình).
✔️ Tránh sử dụng hóa chất thông cống ngay sau khi dùng chế phẩm vi sinh, vì hóa chất có thể tiêu diệt vi sinh vật.
Cách thực hiện:
✔️ Đặt lưới chắn rác hoặc rổ lọc tại miệng cống thoát nước, bồn rửa, hoặc hố ga để giữ lại rác thải lớn (thức ăn thừa, lá cây), ngăn chúng kết hợp với dầu mỡ gây tắc nghẽn.
✔️ Dọn sạch lưới định kỳ (1-2 lần/tuần) để tránh ứ đọng.
Ưu điểm:
✔️ Ngăn rác thải kết hợp với dầu mỡ, giảm nguy cơ tắc nghẽn cống.
✔️ Dễ lắp đặt, chi phí thấp, hiệu quả cao.
Lưu ý:
✔️ Cần phải chọn lưới có kích thước lỗ vừa phải (5-10 mm) để giữ rác nhưng không cản dòng chảy nước.
✔️ Đảm bảo lưới được cố định chắc chắn, không bị xê dịch khi nước chảy mạnh.
Những cách xử lý tắc nghẽn cống do dầu mỡ
Cách thực hiện:
✔️ Lắp bộ lọc dầu mỡ (grease filter) tại bồn rửa bát hoặc bồn rửa công nghiệp.
✔️ Bộ lọc hoạt động giống như bể tách dầu mỡ nhưng lại nhỏ gọn hơn, giữ lại dầu mỡ và rác thải nhỏ trước khi nước chảy xuống cống.
Ưu điểm:
✔️ Ngăn dầu mỡ ngay tại bồn rửa, giảm nguy cơ chảy vào cống.
✔️ Dễ lắp đặt, phù hợp với hộ gia đình và nhà hàng nhỏ.
Lưu ý:
✔️ Vệ sinh bộ lọc hàng tuần để tránh dầu mỡ tích tụ gây mùi hôi hoặc tràn ra ngoài.
✔️ Chọn bộ lọc có dung tích phù hợp (5-10 lít cho hộ gia đình, 20-50 lít cho nhà hàng).
Cách thực hiện:
✔️ Sử dụng nước nóng (50-60°C) để rửa các loại bát đĩa, chảo, nồi có dính dầu mỡ.
✔️ Nước nóng làm tan dầu mỡ, ngăn chúng đóng kết trên thành cống khi chảy xuống.
Ưu điểm:
✔️ Đơn giản, dễ thực hiện, không cần thiết bị phức tạp.
✔️ Hiệu quả với lượng dầu mỡ nhỏ trong sinh hoạt hàng ngày.
Lưu ý:
✔️ Không dùng nước quá nóng (trên 70°C) với cống nhựa (PVC), vì ở mức nhiệt này có thể làm cống bị biến dạng.
✔️ Kết hợp với việc lau dầu mỡ trước để tăng hiệu quả.
Cách thực hiện:
✔️ Nạo vét cống và hố ga định kỳ (2-3 lần/năm) để loại bỏ dầu mỡ, bùn đất, và rác thải tích tụ trước khi chúng gây tắc nghẽn.
✔️ Sử dụng chế phẩm vi sinh hoặc nước nóng định kỳ để làm sạch dầu mỡ bám trên thành cống.
Ưu điểm:
✔️ Phát hiện và xử lý sớm dầu mỡ tích tụ, ngăn ngừa tắc nghẽn nghiêm trọng.
✔️ Kéo dài tuổi thọ hệ thống cống, giảm chi phí sửa chữa.
Lưu ý:
✔️ Đeo đồ bảo hộ (găng tay, ủng, khẩu trang) khi nạo vét để tránh vi khuẩn và khí độc.
✔️ Nếu cống bị tắc nặng, bạn cần phải liên hệ đội ngũ chuyên nghiệp để xử lý bằng thiết bị hiện đại (máy bơm áp lực, camera nội soi).
Cách thực hiện:
✔️ Đảm bảo cống có độ dốc hợp lý (1-2%) để nước chảy nhanh, tránh dầu mỡ ứ đọng và đóng kết.
✔️ Mở rộng đường kính cống (tối thiểu 100 mm cho cống gia đình, 200 mm cho cống công nghiệp) để tăng khả năng thoát nước, giảm áp lực lên cống.
✔️ Sử dụng vật liệu chống bám dính (như nhựa HDPE, PVC) để làm cống, giảm nguy cơ dầu mỡ bám vào thành cống.
Ưu điểm:
✔️ Cải thiện hiệu suất thoát nước, ngăn dầu mỡ tích tụ lâu dài.
✔️ Tăng tuổi thọ và hiệu quả của hệ thống cống.
Lưu ý:
✔️ Cần phải thuê đội ngũ chuyên nghiệp để thiết kế và thi công hệ thống cống đạt chuẩn.
✔️ Kết hợp với các biện pháp ngăn ngừa khác để đạt hiệu quả tối ưu.
Dầu mỡ gây tắc cống tưởng chừng là vấn đề nhỏ, nhưng nếu như không được xử lý đúng cách, thì nó có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng cho hệ thống thoát nước và môi trường xung quanh. Hãy bắt đầu từ những hành động nhỏ trong gian bếp để ngăn chặn những rắc rối lớn hơn trong tương lai.
