Hệ thống cống thoát nước có vai trò thiết yếu trong việc duy trì môi trường sống sạch sẽ và bảo vệ cơ sở hạ tầng đô thị. Đây chính là mạng lưới các đường ống và kênh dẫn giúp thu gom, vận chuyển và xử lý nước thải, nước mưa, ngăn chặn tình trạng ngập úng cũng như ô nhiễm. Vậy thì hệ thống này sẽ hoạt động như thế nào? Cùng tìm hiểu về nguyên lý vận hành và các thành phần quan trọng của hệ thống cống thoát nước thông qua bài viết này nhé.
Vai trò của hệ thống cống thoát nước đô thị
Một hệ thống cống thoát nước hoàn chỉnh thường bao gồm các bộ phận sau:
Mạng lưới thu gom nước
✔️ Là hệ thống cống ngầm hoặc mương hở thu nhận nước mưa, nước thải từ các khu vực dân cư, nhà máy, cơ quan.
✔️ Hố ga và miệng thu nước giúp nước chảy vào hệ thống thoát nước dễ dàng.
Hệ thống dẫn nước
✔️ Bao gồm nhiều đường ống thoát nước và kênh mương đưa nước từ nơi phát sinh đến nơi xử lý hoặc điểm xả.
✔️ Các đường cống có thể làm từ bê tông, gang, nhựa hoặc vật liệu khác tùy theo mục đích sử dụng.a
Trạm bơm nước thải
✔️ Được lắp đặt tại những vị trí thấp để nâng nước thải lên cao, giúp nước chảy thuận lợi qua hệ thống cống.
✔️ Thường được sử dụng ở những khu vực có địa hình dốc thấp hoặc khi nước cần được bơm lên trạm xử lý.
Nhà máy xử lý nước thải
✔️ Tại đây, nước thải sẽ được xử lý qua nhiều công đoạn như lắng cặn, lọc, khử trùng để loại bỏ chất ô nhiễm trước khi thải ra môi trường.
✔️ Quá trình xử lý có thể gồm xử lý sinh học, hóa học hoặc cơ học tùy thuộc vào mức độ ô nhiễm của nước thải ra sao.
Cửa xả nước thải
✔️ Là điểm cuối cùng của hệ thống, nơi nước đã qua xử lý được xả vào môi trường như sông, hồ, biển.
✔️ Cần đảm bảo nước xả ra đáp ứng tiêu chuẩn môi trường để không gây ô nhiễm.
Xem thêm: Những điều mà bạn nên biết về cống thoát nước nhựa
Bên trong hệ thống cống thoát nước có những thứ gì
Hệ thống cống thoát nước là một phần không thể thiếu trong cơ sở hạ tầng đô thị và nông thôn, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì môi trường sống an toàn, sạch sẽ, góp phần vào sự phát triển bền vững của xã hội. Dưới đây là những vai trò chính của hệ thống này:
Ngăn chặn tình trạng ngập úng
✔️ Giúp việc thoát nước mưa diễn ra nhanh chóng, hạn chế tình trạng ngập lụt tại các khu dân cư, đường phố, khu công nghiệp.
✔️ Bảo vệ các công trình xây dựng, hạ tầng giao thông khỏi việc hư hỏng do ngập nước kéo dài.
✔️ Đảm bảo cho giao thông thuận lợi, tránh bị tắc nghẽn do nước ngập.
Bảo vệ môi trường và nguồn nước
✔️ Ngăn chặn ô nhiễm nước bằng cách thu gom và xử lý nước thải trước khi xả chúng ra môi trường.
✔️ Giảm thiểu nguy cơ nhiễm bẩn nguồn nước ngầm, nước mặt, từ đó bảo vệ hệ sinh thái tự nhiên.
✔️ Kiểm soát lượng nước thải công nghiệp, sinh hoạt, tránh gây ra những ảnh hưởng đến chất lượng nước và không khí.
Đảm bảo sức khỏe cộng đồng
✔️ Loại bỏ đi nước thải sinh hoạt và công nghiệp, từ đó hạn chế sự sinh sôi của vi khuẩn, muỗi và các mầm bệnh nguy hiểm.
✔️ Giảm nguy cơ dịch bệnh có liên quan đến nguồn nước ô nhiễm như sốt xuất huyết, tiêu chảy, viêm gan, bệnh da liễu.
✔️ Cải thiện chất lượng không khí bằng cách ngăn chặn mùi hôi cống thoát nước từ nước thải khi chúng không được xử lý đúng cách.
Bảo vệ công trình xây dựng, cơ sở hạ tầng
✔️ Giúp giảm áp lực nước lên nền móng của công trình, bảo vệ độ bền của nhà cửa, cầu đường, đê kè.
✔️ Hạn chế tình trạng xói mòn đất, sụt lún do nước thấm vào kết cấu hạ tầng.
✔️ Đảm bảo tuổi thọ lâu dài cho hệ thống giao thông và các công trình công cộng.
Hỗ trợ sản xuất, phát triển kinh tế
✔️ Đối với các khu công nghiệp, hệ thống cống thoát nước giúp xử lý nước thải hiệu quả, đảm bảo tuân thủ các quy định về môi trường.
✔️ Giúp doanh nghiệp hoạt động ổn định, tránh các sự cố liên quan đến ô nhiễm nước hoặc ngập lụt.
✔️ Đảm bảo điều kiện sống và làm việc tốt hơn cho người lao động, nâng cao năng suất sản xuất.
Những vai trò mà hệ thống cống thoát nước đang đảm nhận
Hệ thống cống thoát nước hoạt động dựa trên nguyên lý thu gom, vận chuyển và xử lý nước thải hoặc nước mưa thông qua mạng lưới cống, đường ống và các công trình phụ trợ. Nguyên lý này giúp đảm bảo nước được dẫn đi một cách hiệu quả, hạn chế ngập úng và ngăn ngừa ô nhiễm môi trường.
Thu gom nước thải, nước mưa
✔️ Nước mưa: Được thu gom qua thông các miệng thu nước đặt dọc đường phố, sân vườn, khu dân cư, sau đó chảy vào hệ thống cống thoát nước mưa.
✔️ Nước thải sinh hoạt và công nghiệp: Xuất phát từ nhà dân, công ty, nhà máy… và được thu gom qua các đường ống thoát nước thải riêng biệt.
✔️ Trong một số hệ thống, nước mưa và nước thải được thu gom chung trong một mạng lưới thoát nước hỗn hợp, trong khi nhiều nơi áp dụng hệ thống thoát nước riêng biệt để tránh ô nhiễm môi trường.
Vận chuyển nước
✔️ Sau khi được thu gom, nước sẽ chảy vào hệ thống cống thoát nước nhờ độ dốc tự nhiên hoặc bơm áp lực nếu địa hình thấp.
✔️ Các đường cống chính sẽ tiếp tục dẫn nước về trạm xử lý hoặc điểm xả theo quy hoạch.
Các loại cống thoát nước phổ biến:
✔️ Cống tròn: Được sử dụng phổ biến trong hệ thống thoát nước đô thị.
✔️ Cống hộp: Thường dùng ở khu vực có lưu lượng nước lớn, như kênh mương hoặc đường phố chính.
✔️ Mương hở: Chủ yếu dùng ở khu vực nông thôn hoặc công trình quy mô lớn.
Điều tiết dòng chảy
✔️ Hệ thống cống có thể được trang bị hố ga, bể lắng để giữ lại rác thải, cặn bẩn trước khi nước tiếp tục di chuyển.
✔️ Trạm bơm nước thải sẽ được lắp đặt tại các khu vực có địa hình thấp để đẩy nước lên hệ thống cao hơn.
✔️ Van một chiều được sử dụng để ngăn nước chảy ngược vào cống khi triều cường hoặc ngập úng xảy ra.
Xử lý nước thải
✔️ Nước thải từ khu dân cư và công nghiệp cần qua trạm xử lý trước khi được thải ra sông, hồ hoặc biển.
✔️ Các công đoạn xử lý gồm:
Xử lý cơ học: Lọc rác, cặn bẩn, bùn đất bằng lưới chắn rác và bể lắng.
Xử lý sinh học: Sử dụng vi sinh vật để phân hủy chất hữu cơ trong nước.
Xử lý hóa học: Dùng hóa chất để trung hòa và loại bỏ các chất độc hại.
✔️ Đối với hệ thống thoát nước mưa, nước có thể được dẫn trực tiếp ra sông hồ hoặc hệ thống tiêu thoát tự nhiên mà không cần xử lý.
Xả nước ra môi trường
✔️ Sau khi xử lý, thì nước được thải vào môi trường qua các cửa xả theo quy định.
✔️ Việc kiểm soát chất lượng nước xả là bắt buộc để đảm bảo nước không gây ô nhiễm cho hệ sinh thái tự nhiên.
Xem thêm: Những nguy cơ về sức khỏe đến từ cống thoát nước là gì?
Nguyên lý hoạt động chệ thống cống thoát nước
Để hệ thống cống thoát nước hoạt động hiệu quả, bền bỉ và tránh tình trạng tắc nghẽn, hư hỏng, người dân và cơ quan quản lý cần tuân thủ một số nguyên tắc quan trọng. Dưới đây là những điều cần chú ý khi sử dụng hệ thống cống thoát nước:
Không vứt rác thải xuống cống
✔️ Rác thải như túi ni lông, giấy, hộp xốp, vỏ chai nhựa… có thể gây tắc nghẽn hệ thống thoát nước.
✔️ Dầu mỡ thừa từ nhà bếp khi đổ xuống cống có thể đóng cặn, gây tắc nghẽn đường ống.
✔️ Nên thu gom rác đúng quy định và không đổ trực tiếp vào hệ thống thoát nước.
Bảo dưỡng, vệ sinh định kỳ
✔️ Kiểm tra và nạo vét cống thoát nước để đảm bảo dòng chảy thông suốt.
✔️ Lắp đặt các tấm chắn rác tại miệng thu nước để ngăn chặn rác lớn trôi vào cống.
✔️ Đối với các hộ gia đình, nên sử dụng bột thông cống hoặc gọi dịch vụ chuyên nghiệp để làm sạch đường ống định kỳ.
Không xả nước thải nguy hại chưa qua xử lý
✔️ Các chất thải hóa học từ nhà máy, phòng thí nghiệm, bệnh viện không được đổ trực tiếp vào cống mà cần qua hệ thống xử lý riêng.
✔️ Nước thải chứa hóa chất tẩy rửa mạnh, sơn, dung môi… có thể làm hỏng hệ thống cống và gây ô nhiễm môi trường.
✔️ Tuân thủ quy định về xử lý nước thải trước khi thải ra hệ thống cống chung.
Đảm bảo hệ thống cống không bị lấn chiếm hoặc che lấp
✔️ Tránh xây dựng công trình kiên cố, lấn chiếm lên các nắp cống, miệng hố ga, làm cản trở việc kiểm tra và bảo dưỡng.
✔️ Không đổ bê tông, xi măng vào miệng cống, vì có thể làm nghẽn dòng chảy và khó khắc phục.
✔️ Đảm bảo hệ thống thoát nước hoạt động bình thường, đặc biệt trong mùa mưa để tránh ngập lụt.
Lắp đặt hệ thống thoát nước đúng kỹ thuật
✔️ Khi lắp đặt hệ thống thoát nước trong nhà, cần có độ dốc hợp lý để nước thải chảy thuận lợi.
✔️ Sử dụng đường ống có kích thước phù hợp để tránh tình trạng tắc nghẽn do quá tải.
✔️ Các cống thoát nước công cộng cần được thiết kế theo quy chuẩn, đảm bảo lưu lượng thoát nước tối ưu.
Hệ thống cống thoát nước sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc thu gom, vận chuyển và xử lý nước thải, nước mưa, giúp bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng sống. Việc xây dựng, bảo trì hệ thống đúng cách không chỉ giảm thiểu ngập úng mà còn đảm bảo sức khỏe cộng đồng và sự phát triển bền vững của đô thị.
