Bản vẽ hố ga thoát nước mưa là một yếu tố quan trọng trong thiết kế hệ thống thoát nước của các công trình xây dựng, đặc biệt là trong việc xử lý và điều tiết lượng nước mưa trong đô thị. Được thiết kế chi tiết và khoa học, bản vẽ này giúp đảm bảo rằng hệ thống thoát nước hoạt động hiệu quả, ngăn ngừa ngập úng và bảo vệ hạ tầng cơ sở. Việc xây dựng và thiết kế đúng kỹ thuật các hố ga thoát nước mưa không chỉ giúp duy trì môi trường sống sạch sẽ mà còn đóng góp vào sự phát triển bền vững của các khu vực đô thị.
Bản vẽ hố ga thoát nước mưa
Hố ga thoát nước mưa được thiết kế nhằm đảm bảo khả năng thu gom và dẫn nước hiệu quả, đồng thời ngăn ngừa tắc nghẽn hệ thống thoát nước. Cấu tạo của hố ga thoát nước mưa thường gồm các phần chính như sau:
Miệng hố ga:
✔️ Chức năng: Là phần thu nước từ mặt đường, vỉa hè hoặc các khu vực xung quanh. Có tác dụng ngăn rác lớn, lá cây hoặc vật cản không lọt vào hố.
✔️ Đặc điểm: Thường có dạng lưới, thanh chắn hoặc các khe hở. Chịu được áp lực từ các phương tiện giao thông. Được đặt ở vị trí thấp nhất trên mặt đường để thu nước mưa hiệu quả.
Thân hố ga:
✔️ Chức năng: Là phần trung gian của hố ga chứa nước mưa trước khi dẫn vào hệ thống cống thoát nước. Chứa bùn, cát hoặc các chất lắng đọng.
✔️ Đặc điểm: Có hình dạng trụ hoặc hộp (hình chữ nhật, vuông hoặc tròn). Kích thước thay đổi tùy thuộc vào lưu lượng nước mưa cần thoát và yêu cầu thiết kế.
Đáy hố ga:
✔️ Chức năng: Giữ lại bùn, cát và các tạp chất lắng đọng, ngăn chúng trôi vào hệ thống cống thoát.
✔️ Đặc điểm: Được thiết kế thấp hơn điểm kết nối với hệ thống ống dẫn để tạo không gian lắng đọng.
Hệ thống thoát nước nối liền:
✔️ Chức năng: Dẫn nước từ hố ga vào mạng lưới cống thoát nước chính.
✔️ Đặc điểm: Bao gồm các ống dẫn hoặc ống cống bằng bê tông, PVC hoặc HDPE. Được kết nối với thân hố ga tại một hoặc nhiều vị trí tùy thuộc vào thiết kế.
Nắp hố ga:
✔️ Chức năng: Che chắn, bảo vệ hố ga, đảm bảo an toàn cho người và phương tiện giao thông. Ngăn mùi hôi thoát ra ngoài.
✔️ Đặc điểm: Có các lỗ thoát khí hoặc rãnh để thoát nước mưa nhanh hơn. Chịu được tải trọng lớn, đặc biệt khi lắp đặt ở các tuyến đường xe cộ qua lại.
Xem thêm: Tại sao cần phải lắp đặt hố ga thoát nước thải? Xây dựng sao cho đúng
Cấu tạo của hố ga thoát nước mưa
Hố ga thoát nước mưa đóng vai trò quan trọng trong hệ thống quản lý và thoát nước đô thị, giúp duy trì hoạt động bền vững của cơ sở hạ tầng và cải thiện môi trường sống. Các vai trò chính của hố ga thoát nước mưa bao gồm:
✔️ Thu gom nước mưa hiệu quả: Hố ga là điểm thu nước từ mặt đường, vỉa hè, sân vườn, hoặc các bề mặt khác, tập trung lượng nước mưa vào hệ thống thoát nước ngầm. Được bố trí ở các vị trí thấp hoặc nơi giao nhau của các tuyến cống, hố ga đảm bảo nước mưa được thu gom nhanh chóng, hạn chế đọng nước trên bề mặt.
✔️ Ngăn ngừa ngập úng: Hố ga giúp điều tiết lượng nước mưa chảy trên mặt đường, giảm nguy cơ ngập úng cục bộ trong đô thị, đặc biệt trong các trận mưa lớn hoặc kéo dài. Cùng với hệ thống cống thoát nước, hố ga đảm bảo dòng chảy liên tục và ổn định, tránh gây cản trở giao thông.
✔️ Bảo vệ môi trường: Việc giữ lại rác và tạp chất trong hố ga góp phần ngăn chúng trôi ra các nguồn nước tự nhiên như sông, hồ, gây ô nhiễm môi trường. Đồng thời, hệ thống hố ga giảm thiểu lượng nước mưa đọng, hạn chế hình thành các ổ nước tù, nơi có thể là môi trường sinh sôi của muỗi và vi khuẩn.
✔️ Điều tiết dòng chảy: Hố ga giúp điều tiết và phân phối dòng chảy nước mưa hợp lý giữa các tuyến cống thoát nước. Ở các khu vực có độ dốc lớn, hố ga còn giảm áp lực dòng chảy, hạn chế xói mòn hoặc hư hại cống ngầm.
✔️ Tăng cường an toàn giao thông: Khi nước mưa được thu gom hiệu quả vào hố ga, mặt đường không còn đọng nước, tránh hiện tượng trơn trượt, đảm bảo an toàn cho các phương tiện và người tham gia giao thông.
Vai trò của hố ga thoát nước mưa
Hố ga thoát nước mưa hoạt động dựa trên nguyên lý thu gom, lắng lọc và dẫn nước mưa vào hệ thống thoát nước ngầm một cách hiệu quả, đồng thời giảm thiểu nguy cơ tắc nghẽn hoặc ô nhiễm môi trường. Cụ thể, nguyên lý hoạt động của hố ga thoát nước mưa được mô tả như sau:
✔️ Khi mưa, nước từ mặt đường, vỉa hè, mái nhà, hoặc các khu vực xung quanh chảy vào hố ga thông qua các miệng thu nước. Miệng hố ga được thiết kế với lại các khe hoặc ở dạng lưới để ngăn chặn rác thải lớn như lá cây, túi nhựa hoặc các vật cản khác không rơi vào bên trong.
✔️ Nước mưa sau khi qua miệng hố ga sẽ chảy xuống thân hố – phần không gian bên trong hố ga. Tại đây, nước mưa bắt đầu quá trình lắng lọc tự nhiên nhờ vào cấu trúc và thiết kế của hố ga.
✔️ Đáy của hố ga được thiết kế thấp hơn so với điểm kết nối với hệ thống thoát nước để tạo không gian cho các chất rắn như bùn, cát và rác nhỏ lắng xuống. Điều này ngăn chặn các tạp chất trôi vào hệ thống cống, giảm nguy cơ tắc nghẽn và bảo vệ đường ống thoát nước.
✔️ Phần nước mưa đã được lắng lọc sẽ chảy qua các ống dẫn hoặc đường cống được kết nối với thân hố ga. Hệ thống thoát nước ngầm tiếp nhận nước từ hố ga và dẫn nước ra các điểm thoát chính như sông, hồ hoặc các khu vực xử lý nước.
✔️ Ở những khu vực có địa hình dốc hoặc lưu lượng nước mưa lớn, hố ga có vai trò giảm tốc độ dòng chảy, giúp nước được phân bổ đều và ổn định hơn khi đi vào hệ thống thoát nước. Điều này giảm thiểu áp lực lên đường cống chính, hạn chế nguy cơ quá tải và hư hỏng.
Nguyên lý hoạt động của hố ga thoát nước mưa
Cần phải đáp ứng những tiêu chuẩn hố ga thoát nước mưa theo như những kỹ thuật nhất định để đảm bảo hiệu quả thu gom, dẫn nước và bảo vệ hệ thống thoát nước. Các tiêu chuẩn này thường được quy định bởi các cơ quan chuyên ngành về xây dựng và thoát nước. Dưới đây là những tiêu chuẩn thiết kế cơ bản:
Kích thước hố ga:
✔️ Kích thước hố ga phải được tính toán dựa trên lưu lượng nước mưa, địa hình và chức năng của hệ thống thoát nước.
✔️ Kích thước thông dụng:
Hố ga vuông: 600 mm x 600 mm, 800 mm x 800 mm, hoặc lớn hơn tùy thuộc vào nhu cầu.
Hố ga tròn: Đường kính phổ biến từ 800 mm đến 1.200 mm.
✔️ Độ sâu hố ga: Phụ thuộc vào độ sâu của hệ thống cống ngầm, thường từ 1.0 – 1.5 m (hoặc sâu hơn nếu hệ thống lớn).
Vật liệu xây dựng:
✔️ Hố ga thường được xây dựng bằng:
Bê tông cốt thép đúc sẵn: Đảm bảo độ bền cao, chịu lực tốt.
Gạch xây: Thích hợp cho hố ga nhỏ, cần xử lý chống thấm.
Nhựa hoặc composite: Được sử dụng trong các khu vực đặc thù với yêu cầu nhẹ, dễ lắp đặt.
✔️ Chống thấm:
Hố ga phải được xử lý chống thấm nước để đảm bảo không rò rỉ, tránh làm ảnh hưởng đến kết cấu nền đất xung quanh.
Xem thêm: Nạo vét hố ga có cần thiết không và những điều bạn cần biết về hố ga?
Các tiêu chuẩn thiết kế của hố ga thoát nước mưa
Tiêu chuẩn miệng thu nước:
✔️ Miệng thu nước phải được thiết kế để đảm bảo khả năng thu nước mưa tối ưu, đồng thời ngăn rác lớn lọt vào bên trong.
✔️ Kích thước khe thu: Chiều rộng khe: 10 – 25 mm, đảm bảo không để lọt các vật thể lớn.
✔️ Vị trí đặt miệng thu: Ở các điểm thấp, khu vực hay đọng nước hoặc tại các góc giao thông.
Tiêu chuẩn về nắp hố ga:
✔️ Tải trọng thiết kế: Hố ga trên đường cao tốc, quốc lộ: Chịu tải trọng ≥ 40 tấn. Hố ga trên vỉa hè, khu vực ít xe cộ: Chịu tải trọng từ 2 – 20 tấn. Phải có khả năng chống trượt và có khóa chống mất cắp hoặc thiết kế chống lật.
Tiêu chuẩn đáy hố ga:
✔️ Độ sâu đáy: Đáy hố ga phải được làm thấp hơn ống thoát nước để lắng đọng bùn, cát và tạp chất.
✔️ Kích thước ngăn chứa: Đủ lớn để giữ lại bùn cát, nhưng không ảnh hưởng đến lưu lượng nước thoát.
Tiêu chuẩn về khoảng cách giữa các hố ga:
✔️ Khoảng cách giữa các hố ga được xác định dựa trên lưu lượng nước mưa và địa hình khu vực: Khu vực đô thị: Khoảng cách 20 – 50 m. Khu vực đường lớn, cao tốc: Khoảng cách 50 – 100 m.
Tuân thủ tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế:
✔️ Các hố ga thoát nước mưa phải tuân thủ các quy chuẩn, tiêu chuẩn do các cơ quan quản lý ban hành:
TCVN 10333-2014: Hệ thống thoát nước – Hố ga.
TCVN 7957-2008: Thoát nước – Mạng lưới và công trình bên ngoài.
Các tiêu chuẩn bắt buộc khi thiết kế của hố ga thoát nước mưa
Xây dựng hố ga thoát nước mưa cần đảm bảo đúng kỹ thuật và hiệu quả thoát nước. Dưới đây là các điểm cần chú ý:
✔️ Vị trí xây dựng: Hố ga nên đặt tại các điểm thấp, khu vực hay đọng nước như chân dốc, góc giao lộ, đảm bảo không cản trở giao thông. Khoảng cách giữa các hố ga thường từ 20 – 50 m ở đô thị và 50 – 100 m ở khu vực lớn.
✔️ Kích thước và thiết kế: Kích thước được tính dựa trên lưu lượng nước mưa, với kích thước phổ biến 600x600 mm hoặc Ø800 mm. Đáy hố cần thiết kế độ dốc từ 0.3 – 0.5% để nước thoát nhanh, đồng thời đủ sâu để chứa bùn lắng.
✔️ Vật liệu:
Thân hố ga: Bê tông cốt thép hoặc composite bền, chống thấm.
Nắp hố ga: Chịu lực tốt, ngăn mùi, làm từ gang hoặc composite, chống trượt.
Đáy hố: Bê tông chống thấm hoặc gạch lát bảo vệ.
✔️ Chống thấm và ngăn mùi: Xử lý chống thấm bằng phụ gia hoặc lớp lót chống thấm. Nắp hố ga cần kín để ngăn mùi.
✔️ An toàn và bảo trì: Nắp hố phải bằng phẳng, chịu lực theo khu vực sử dụng (2 – 40 tấn). Thiết kế đảm bảo dễ vệ sinh, kiểm tra và không gây nguy hiểm cho giao thông.
✔️ Tuân thủ tiêu chuẩn: Hố ga cần đáp ứng TCVN 10333-2014 và TCVN 7957-2008, đảm bảo kết nối chặt chẽ với hệ thống thoát nước.
Bản vẽ hố ga thoát nước mưa đóng vai trò quan trọng trong việc thiết kế và xây dựng hệ thống thoát nước hiệu quả. Một bản vẽ chi tiết, đúng tiêu chuẩn không chỉ đảm bảo khả năng thoát nước, giảm nguy cơ ngập úng mà còn góp phần bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng cơ sở hạ tầng đô thị.
